Słownik popularnych pojęć audio cz. I

• BARWA DŹWIĘKU

Barwa dźwięku, zwana inaczej kolorystyką, jest jedną z cech dźwięku (pozostałe: wysokość, głośność i czas trwania). Jest niezbędną cechą służącą do określenia jak brzmi lub powinien brzmieć dźwięk, który zamierzamy uzyskać. Dzięki jej zróżnicowaniu możemy rozpoznać brzmienia instrumentów lub różnych głosów. Barwa zmienia się w zależności od sposobu oraz siły wzbudzania drgań, częstotliwości i zmian w czasie. Co ciekawe, barwa dźwięku odbierana jest subiektywnie, więc ciężko skoordynować ją z konkretnymi fizycznymi właściwościami fal dźwiękowych.

Jak można określić barwę dźwięku?
Barwa jest cechą wielowymiarową, co znacznie utrudnia wyodrębnienie stałych parametrów, którymi można by ją scharakteryzować. Najczęściej używane przez różne grupy muzyczne określenia to podział klasyczny tzn.: barwa ciepła, jasna i ciemna. Wyznacza się też jej pięć rejestrów: najwyższy, wysoki, średni, niski i najniższy. 

Przykłady:
Ciemny ton kontrabasu, jasny głos trąbki, lekkie brzmienie fortepianu, wesoły dźwięk trójkąta itp.

• CZĘSTOTLIWOŚĆ AKUSTYCZNA

Częstotliwością akustyczną określamy zakres słyszalnych fal dźwiękowych. Zawiera się on w przedziale 16-20000 Hz. Są to więc wszystkie dźwięki słyszalne przez człowieka. Jest to oczywiście zakres czysto teoretyczny. Właściwości słuchu są sprawą indywidualną i różnią się między sobą. Wiemy też, że z wiekiem górna granica częstotliwości słyszanych przez ludzi obniża się. Przebywanie przez dłuższy czas w dużym hałasie może znacznie przyśpieszyć ten proces.

• DECYBEL

Decybel jest powszechną jednostką logarytmiczną stosowaną przy pomiarach natężenia dźwięku. Nie jest on jednak sam w sobie określeniem konkretnej wartości, a wartość opisana w decybelach to nic innego jak proporcja między dwoma wielkościami. Co to oznacza? Wartość  podana w dB jest stosowana zawsze w odniesieniu do pewnego poziomu zerowego.

Istnieją wielkości dla niektórych parametrów fizycznych przyjęte jako punkty odniesienia, czyli 0 dB. Najniższy słyszalny poziom jaki jest w stanie usłyszeć człowiek wynosi właśnie 0 decybeli. Natężenie dźwięku na poziomie 120 dB jest jest już odbierane dla nas jako nieprzyjemne. Ciekawą kwestią jest też fakt, że np. 100 dB nie jest odbierane przez człowieka jako dwa razy głośniejsze od 50 dB, a wzrost o 10 dB jest w istocie odczuwalny właśnie jako podwojenie odczuwalnego natężenia dźwięku.

• DEKADA

Dekadą określana jest jednostka stosowana w technice pomiarowej jako jednostka interwału częstotliwości. Możemy spotkać się z nią również w opisach różnych specyfikacji stosowanych w elektronice i elektroakustyce. Nie jest jednak stosowana do opisywania interwałów muzycznych. Z definicji jest to zakres częstotliwości, gdzie stosunek najwyżej do najniższej wartości wynosi 10. 

Przykłady: 10-100 Hz, 50-500 Hz itd.

• OKTAWA

W terminologii muzycznej interwał prosty zawarty pomiędzy ośmioma kolejnymi stopniami skali muzycznej nazywany jest oktawą. Dźwięki, które oddalone są od siebie o jedną oktawę harmonizują się ze sobą i odbierane są przez nas jako dobrze współbrzmiące. Oktawa podobnie jak dekada jest również jednostką interwału częstotliwości. Określenie to stosujemy w elektronice i elektroakustyce. Określamy w ten sposób zakres częstotliwości, w którym stosunek najwyższej do najniższej jest równy 2. 

Przykłady: 50-100 Hz, 100-200 Hz itd.

• INFRADŹWIĘKI 

Infradźwiękami nazywamy fale o częstotliwości mniejszej niż 16 Hz, czyli takie, których częstotliwość jest za niska, by mógł usłyszeć je człowiek. Jest od tego jednak mały wyjątek. W idealnych warunkach przy bardzo dużej głośności, ludzki mózg jest w stanie zidentyfikować dźwięki w okolicach 12 Hz, a poniżej 10 Hz jesteśmy w stanie odczuć pojedyncze cykle dźwiękowe, którym towarzyszy wrażenie ciśnienia w bębenkach usznych. Za to słonie, żyrafy, i wieloryby sprawnie komunikują się między sobą na duże odległości wykorzystując właśnie infradźwięki

Obecność infradźwięków ma czasami wpływ na odtwarzanie sygnałów w paśmie akustycznym np. w gramofonach. Niekiedy to właśnie one są powodem powstania zniekształceń w paśmie słyszalnym.

• ULTRADŹWIĘKI

Fale o częstotliwości 20000 Hz, powyżej górnego progu, który może zarejestrować człowiek, nazywane są ultradźwiękami. Pasmo słyszalne może zostać zakłócone przez sygnały o takiej częstotliwości. Ultradźwięki znalazły wiele zastosowań praktycznych i towarzyszą nam każdego dnia dzięki małej długości fali. Przy ich pomocy bada się i obrabia różne materiały, urządzenia generujące i rejestrujące ultradźwięki potrafią pokazać nam obrazu narządów wewnętrznych człowieka, a dentyści są w stanie przy ich pomocy usunąć kamień nazębny. 

Niektóre zwierzęta mogą emitować i słyszeć ultradźwięki np.: pies, szczur, delfin, wieloryb, chomik czy nietoperz.

• BAS

W odniesieniu do sprzętu audio, bas jest najniższym zakresem częstotliwości akustycznych, gdzie górna granica wynosi 160-200 Hz. 

• ŚREDNIE TONY

Średnie tony to określenie na środkową część pasma częstotliwości akustycznych. Precyzyjne określenie granic jest sprawą umowną. Przyjęto, że dolna granica leży pomiędzy 160-200 Hz, a górna 1300-2000 Hz. 

• WYSOKIE TONY

Zakres najwyższych częstotliwości akustycznych zaczyna się od 1300-2000 Hz. Właśnie w tym zakresie przypada obszar największej czułości ludzkiego ucha.